Soạn bài Chiều tối (Hồ Chí Minh)

Tài liệu hướng dẫn soạn bài Chiều tối (Hồ Chí Minh) được biên soạn chi tiết giúp em thấy được vẻ đẹp của tâm hồn Hồ Chí Minh: dù hoàn cảnh khắc nghiệt đến đâu vẫn luôn hướng về sự sống và ánh sáng. Qua đó, cảm nhận được bút pháp tả cảnh ngụ tình vừa cổ điển vừa hiện đại của bài thơ.

Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi sách giáo khoa dưới đây các em không chỉ soạn bài tốt mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của tác phẩm này.

      Cùng tham khảo...

Bài thơ Chiều tối

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không.
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.

(Hồ Chí Minh)

Dịch nghĩa

Chim mỏi về rừng tìm cây ngủ,
Chòm mây lẻ trôi lững lờ trên tầng không;
Thiếu nữ xóm núi xay ngô,
Ngô xay vừa xong, lò than đã đỏ.

Dịch thơ

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.

(Nam Trân - dịch)

Hướng dẫn soạn bài Chiều tối chi tiết

Gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu soạn Chiều tối trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2.

Hướng dẫn học bài

Bài 1 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

So sánh bản dịch thơ với bản dịch nghĩa, tìm những chỗ chưa sát với nguyên tác (chú ý câu 2 và câu 3).

Trả lời:

Đối chiếu bản dịch thơ với bản dịch nghĩa và nguyên tác:

- Câu 1 dịch khá sát.

- Trong câu 2, bản dịch chưa dịch chữ "cô" (cô đơn, lẻ loi) trong "cô vân"; chữ "mạn mạn" dịch "trôi nhẹ" là chưa sát.

- Câu 3 dịch thơ chưa phù hợp: "Thiếu nữ" dịch là "Cô em" không hợp với cách nói của Bác; thừa chữ "tối" làm mất đi sự hàm súc của câu thơ (không cần nói tối mà vẫn biết trời đã vào đêm - qua hình ảnh lò than rực hồng).

- Câu 4 dịch tương đối thoát ý.

Bài 2 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Phân tích bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trong hai câu thơ đầu.

Trả lời:

Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trong 2 câu thơ đầu:

* Bức tranh thiên nhiên:

- Thời gian: Chiều tối

- Không gian: Bầu trời mênh mông

-> Miêu tả từ xa, tầm nhìn bao quát, rộng lớn.

- Hình ảnh (nhân hoá), mang tính tượng trưng, ước lệ.

+ Quyện điểu: con chim mỏi

+ Cô vân: chòm mây cô đơn

+ Mạn mạn: chậm chậm, trôi nổi, lững lờ

=> Hai câu thơ đầu đã gợi tả cảnh chiều tối nơi xóm núi mênh mông, cô quạnh. Tâm hồn luôn hướng về đất nước Bác cố gắng đi hết con đường chuyển lao chờ ngày tự do hoạt động cách mạng. Đó chính là tinh thần thép của Bác.

Bài 3 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Bức tranh đời sống được cảm nhận trong hai câu sau như thế nào?

Trả lời:

Nếu như trong hai câu thơ đầu, cảnh vật mang nhiều tính ước lệ cổ điển thì hình ảnh ở trong hai câu thơ cuối lại được gợi tả một cách cụ thể, sinh động như một bức tranh hiện thực.

- Cô em… xay ngô: Cảnh con người lao động đời thường bình dị quen thuộc.

- “ma bao túc… Bao túc ma hoàn” (lặp): lao động liên tục

- “Lò than… rực hồng”: ấm cúng và hạnh phúc, trong đó “hồng” là điểm sáng thẫm mĩ, là nhãn tự của bài thơ

- Ý nghĩa:

+ Gợi cuộc sống sum vầy, ấm áp, làm vợi đi ít nhiều nỗi đau khổ của người đi đày

+ Sự luân chuyển về thời gian: buổi chiều kết thúc, thời gian chuyển sang đêm tối nhưng là đêm tối ấm áp, bừng sáng.

+ Sự vận động từ nỗi buồn đến niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng.

+ Niềm tin, niềm lạc quan.

=> Hai câu cuối tạo nên một nhịp điệu đều và khoẻ khoắn, đó là do sự vắt dòng giữa cụm từ "ma bao túc" ở câu 3 với "bao túc ma hoàn" ở câu 4.

Sự nối âm liên hoàn, nhịp nhàng như diễn tả cái vòng quay không dứt của động tác xay ngô - qua đó có thể thấy cô gái thật chăm chỉ, cần mẫn với công việc của mình.

Bài 4 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Nhận xét về nghệ thuật tả cảnh và sử dụng ngôn ngữ trong bài thơ.

Trả lời:

- Nghệ thuật tả cảnh trong bài thơ vừa có những nét cổ điển (bút pháp chấm phá, ước lệ với những thi liệu cũ) vừa có nét hiện đại (bút pháp tả thực sinh động với những hình ảnh dân dã, đời thường). Bài thơ chủ yếu là gợi tả chứ không phải là miêu tả, vì thế mà có thể cảm nhận tính chất hàm súc của thơ rất cao.

- Ngôn ngữ trong bài thơ được sử dụng rất linh hoạt và sáng tạo. Một số từ ngữ vừa gợi tả lại vừa gợi cảm (quyện điểu, cô vân). Biện pháp láy âm vắt dòng ở câu 3 và câu 4 tạo nhịp thơ khỏe khoắn. Ngoài ra, bài thơ có những chữ rất quan trọng, có thể làm "sáng" lên cả bài thơ, ví như chữ "hồng" trong câu thơ cuối chẳng hạn.

Soạn bài Chiều tối phần Luyện tập

Bài 1 luyện tập trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Nêu cảm nghĩ của anh (chị) về sự vận động của cảnh vật và tâm trạng nhà thơ trong bài Chiều tối.

Trả lời:

Cảnh chiều tối, như trên đã nói, thật buồn. Song nó vẫn có điểm sáng gợi một chút tươi vui. Có thể nói trong bức tranh chiều tối này, nổi bật lên một màu rực rỡ, ấy là ánh sáng hồng của lò than soi tỏ hình ảnh một cô gái xóm núi đang xay ngô để chuẩn bị cho bữa cơm chiều. Bản nguyên tác không nói tối mà người đọc vẫn cảm nhận được trời đang chuyển vào đêm, ấy chính là nhờ sự xuất hiện của hình ảnh lò than rực hồng. Lò than tỏa ánh sáng cho cả bài thơ. Nó không thực sự gợi ra niềm vui, nhưng nó gợi ra hơi ấm và một chút nào đó niềm tin.

Theo lẽ thường, tâm trạng của một người ở vào hoàn cảnh của tác giả thật không thể vui. Thực tế cho thấy, ở hai câu đầu của bài thơ, tâm trạng của nhà thơ cũng vậy - cảnh buồn và lòng người cũng không vui. Vui sao được khi đang phải chịu cảnh tù đày oan ức nơi quê người đất khách. Thế nhưng ở hai câu thơ sau, ánh sáng và niềm vui của con người bỗng hiện lên qua ánh lửa hồng. Cái mệt mỏi, cô quạnh dường như cũng vơi đi. Thế mới biết, ở Bác, niềm vui nỗi buồn luôn gắn liền với cái vui, cái buồn của nhân loại. Thế mới biết, một phần lẽ sống đáng quý của Người, ấy là sự lạc quan.

Bài 2 luyện tập trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Trong bài thơ, hình ảnh nào thể hiện tập trung vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh?

Trả lời:

Trong khi phân tích bài thơ Chiều tối, có thể xem, hình ảnh đẹp nhất, thể hiện tập trung vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh là hình ảnh cô gái xay ngô tối và bếp lửa hồng (Xem lại phần phân tích ở trên). Trung tâm bài thơ chính là con người lao động và ngọn lửa của sự sống.

Ý nghĩa hình ảnh:

- Cho thấy tình yêu của Bác với những người dân nghèo. Tâm trạng trên đường chuyển ngục tuy rất mệt mỏi nhưng chỉ cần nhìn thấy những hình ảnh giản dị đã làm Người vui vẻ.

- Cùng đó cho thấy Bác luôn nhớ đến quê hương, đất nước tình yêu quê bao la như tâm hồn Bác vậy.

- Hình ảnh ấy đã hướng người đọc từ cảnh mây trời, chim muông trở về với đời sống con người.

- Con người trong thơ Bác khoẻ khoắn, nó mang lại niềm vui của lao động, của đời thường. Nó làm dịu đi nỗi cô đơn của người đi đường, nhất là người tù đang khao khát tự do. Bác như hoà vào không khí lao động, đồng cảm với nỗi vất vả của người lao động.

- Cô gái xay ngô và lò than rực hồng gợi tới cảnh gia đình đầm ấm, bộc lộ khát vọng, ước mơ thầm kín của người tù về cuộc sống tự do.

Bài 3* luyện tập trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Trong bài Đọc thơ Bác, Hoàng Trung Thông viết:

Vần thơ của Bác, vần thơ thép

Mà vẫn mênh mông bát ngát tình.

Điều đó thể hiện trong bài thơ Chiều tối như thế nào?

Trả lời:

- Chất thép trong thơ Hồ Chí Minh (biểu hiện rõ nhất trong Nhật kí trong tù) ấy là cái dũng khí kiên cường, phong thái ung dung tự tại, lạc quan yêu đời.

- Chất tình là tình cảm dào dạt với thiên nhiên, cuộc sống, con người.

- Bài thơ Chiều tối, trước hết là một bài thơ giàu cảm hứng về vẻ đẹp của thiên nhiên. Thiên nhiên được cảm thụ theo một quan điểm riêng và thể hiện theo một bút pháp riêng. Nhà thơ không coi trọng việc vẽ lại hình xác của cảnh vật mà chỉ muốn ghi lại cái linh hồn của tạo vật bằng những nét chấm phá. Thiên nhiên trong bài thơ là thiên nhiên đồng điệu với lòng người. Nó khắc sâu tình yêu quê hương, yêu cuộc sống và sự khao khát tự do.

+ Nói tới thép trong thơ là khẳng định ý chí, nghị lực và tinh thần lạc quan của người tù cộng sản. Bác bị giải đi suốt từ sáng đến chiều tối. Bụng đói, chân mỏi. Người thấm mệt. Nỗi cô đơn của người tà nơi đất khách quê người, giữa núi rùng hiu quạnh, Bác vui làm sao được. Người gửi tâm trạng ấy qua cánh chim mỏi và chòm mây cô đơn.

+ Song tứ thơ không đóng lại ở đó. Nó vận động, vươn tới hình ảnh khỏe khoắn của "cô em xóm núi" trong lao động. Người đã tìm thấy niềm vui trong lao động, phút chốc quên đi nỗi đày ải của riêng mình. Bác đã chia sẻ và đồng cảm với người lao động, bộc lộ khát khao thầm kín về một cuộc sống tự do.

+ Màu hồng của lò than rực cháy chính là chất thép đã toả sáng trong thơ, là niềm tin và tinh thần lạc quan cách mạng của người chiến sĩ cộng sản Hồ Chí Minh dù trong bất kì hoàn cảnh nào.

=> Nội dung bài thơ vừa thể hiện, khẳng định chất thép trong tâm hồn người chiến sĩ, vừa khẳng định vẻ đẹp tâm hồn thấm đẫm tình người của một tâm hồn nghệ sĩ. Mặc dù vô cùng gian khổ trên đường từ đày, nhưng qua bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối, chúng ta thấy được tâm hồn nhạy cảm, giao hòa với thiên nhiên và sự thư thái về tinh thần của chủ thể trữ tình, hay nói cách khác là chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối.

Soạn bài Chiều tối siêu ngắn

    HocOn247 tổng hợp và gửi đến các em tham khảo nội dung hướng dẫn soạn bài Chiều tối ngắn gọn nhất, các em tham khảo để tóm tắt kiến thức của bài một cách khoa học.

Câu 1:

Những chỗ chưa xác với nguyên tác:

- Câu thơ thứ 2: Nguyên tác "man mạn" nghĩa là "trôi lững lờ", nhưng bản dịch thơ lại không chuyển tải hết nét nghĩa trạng thái của từ này mà dịch thành "trôi nhẹ"

- Câu thơ thứ 2: Nguyên tác có từ "cô" nghĩa là "lẻ" trong từ "lẻ loi", nhưng bản dịch thơ lại bỏ xót từ này

- Câu thơ thứ 3: Nguyên tác và bản dịch nghĩa là "thiếu nữ", nhưng bản dịch thơ lại dịch thành "cô em" làm mất đi sắc thái trang trạng, thể hiện sự tôn trọng

- Câu thơ thứ 3: Nguyên tác và bản dịch nghĩa không có từ nào nghĩa là "tối", nhưng bản dịch thơ lại dịch thừa từ "tối" làm lộ ý thơ.

Câu 2:

- Hình ảnh con chim về rừng thể hiện đồng thời không gian và thời gian, không gian là rộng lớn, thời gian là buổi chiều tối. Từ đó hình ảnh như gợi nên sự tương đồng giữa con chim và người tù.

- Hình ảnh chòm mây trôi lững lờ, chậm chạp thể hiện nên một không gian bao la rộng lớn thời gian như ngừng trôi.

=> Hình ảnh con chim và chòm mây thể hiện cảnh núi buổi chiều tà đẹp đẽ và thơ mộng, đầy tâm trạng và nhuốm màu cổ điển.

- Tâm hồn vô tư, thư thái, không chút ưu phiền

- Tâm trạng mệt mỏi, cô đơn

- Niềm mong ước, khao khát được sum họp của nhà thơ khi ở nơi đất khách quê người

=> Thể hiện ý chí của một người chiến sĩ yêu nước, có một tâm hồn thơ ung dung, tự tại và vô ưu.

Câu 3:

- Bức tranh đời sống được hiện lên cụ thể, rõ ràng, sinh động, giản dị và gần gũi với đời sống con người:

+ Cô gái trẻ trung, yêu đời giản dị

+ Con người miệt mài, cần mẫn và chăm chỉ, hăng say lao động

- Cảm xúc và tâm trạng của tác giả:

+ gợi lên một tâm hồn con người có hơi ấm của sự sống, niềm hi vọng về tương lai

+ thể hiện niềm yêu thương và quan tâm đến người lao động nghèo của Bác

+ lò than rực lửa thể hiện thời gian và không gian đã thay đổi.

+ lò than hồng như thể hiện ý chí rực lửa, huy hoàng và ấm áp.

Câu 4:

- Nghệ thuật tả cảnh: Bút pháp gợi tả chân thực, vừa có những nét cổ điển (bút pháp chấm phá, ước lệ) vừa có nét hiện đại (bút pháp tả thực sinh động với những hình ảnh dân dã, đời thường).

- Ngôn ngữ bài thơ được sử dụng linh hoạt và sáng tạo.

Soạn bài Chiều tối nâng cao

Câu 1: Dựa vào cảnh ngộ của tác giả (xem phần Tiểu dẫn), hãy nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong hai câu đầu của bài thơ.

Gợi ý:

Trước hết phải hiểu hoàn cảnh của tác giả, sau đó mới quan sát cảnh thiên nhiên trong bài thơ và phân tích nghệ thuật diễn tả của nhà thơ.

a) Hoàn cảnh của tác giả trong Chiều tối:

- Đây là cảnh ngoài nhà tù, vậy tất nhiên là Hồ Chí Minh chỉ có thể quan sát được trên đường chuyển lao.

- Thường Hồ Chí Minh bị giải đi từ sáng sớm (Giải đi sớm), vậy ở đây là đã ở cuối hành trình chuyển lao và Người đã phải qua một ngày đường vất vả.

- Chiều tối (Mộ) tức là chiều muộn, trời đang chuyển sang tối hẳn, và qua bài thơ, ta biết nhà thơ đang đứng giữa cảnh núi rừng (chim mỏi về rừng, cô em xóm núi).

b) Hãy đặt mình vào hoàn cảnh của nhà thơ như thế để nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong bài Chiều tối.

Giữa chốn núi rừng, tất nhiên bốn phía chân trời đều bị che khuất, ánh sáng cuối cùng của một ngày tàn chỉ có thể nhìn thấy trên đỉnh trời để nhận ra một cánh chim bay về rừng và một chòm mây lững lờ trôi qua. Nhưng khi trời tối hẳn, nghĩa là khi ánh sáng của thiên nhiên không còn nữa, thì con mắt nhà thơ tự nhiên phải hướng về nơi có ánh lửa của con người ở những thôn xóm quanh vùng. Ấy là lò lửa rực hồng của nhà ai bên xóm núi: "Cô em xóm núi xay ngô tối - Xay hết, lò than đã rực hồng”.

c) Vậy là thoạt đầu đọc bài thơ ta tưởng như tác giả tả cảnh theo công thức ước lệ: chiều thì chim bay về tổ, chòm mây lững lờ bay ngang trời. Hai hình ảnh này thường thấy trong thơ cổ khi tả cảnh chiều “Chim hôm thoi thót về rừng” (Nguyễn Du), “Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi” (Bà Huyện Thanh Quan),... Nhưng đặt trong hoàn cảnh cụ thể của nhà thơ thì thấy tác giả miêu tả cảnh thiên nhiên một cách chính xác, tự nhiên, đúng như cảnh thật mà mình quan sát được chứ không gò theo công thức ước lệ.

Câu 2:

Gợi ý:

Bài thơ dịch có câu “Cô em xóm núi xay ngô tối”. Thực ra câu thơ thứ ba này trong nguyên tác không có chữ tối (“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc”: Cô gái ở xóm núi xay ngô). Như thế là tác giả không hề nói - đến sự vận chuyển của thời khắc mà tả được sự vận chuyển ấy. Khi trời còn ánh sáng thì nhìn lên cao thấy chim và mây bay qua, khi trời tối hẳn thì thấy lò lửa ở xóm núi rực sáng (trời chưa tối thì không thể nhìn thấy ánh lửa ở tận một xóm núi nào đó).

Vậy là không nói tối mà tả được trời tối - tác giả dùng ánh sáng để tả bóng tối. Đây là một thủ pháp nghệ thuật, mượn cái này để tả cái kia - “Vẽ mây nẩy trăng”, “Họa vân hiển nguyệt”, lấy động tả tĩnh, lấy sáng tả tối,…

Câu 3: Hình ảnh lò than rực hồng ở cuối bài thơ có ý nghĩa như thế nào trong bức tranh chiều tối của tác giả? Điều này thể hiện đặc điểm gì của tâm hồn Hồ Chí Minh?

Gợi ý:

Nhưng hai câu cuối lại có hình ảnh “lò than rực đỏ” và “cô gái xay ngô” xua tan đi cái lạnh lẽo, cô quạnh của núi rừng cũng như trong lòng người, thể hiện niềm vui của nhà thơ sẵn sàng chia sẻ với niềm vui giản dị đời thường của người dân lao động, quên hẳn cảnh ngộ riêng của mình không có gì đáng vui cả.

Có thể gọi đây là tinh thần nhân đạo đến mức quên mình.

Câu 4: Màu sắc cổ điển của bài thơ thể hiện ở đâu và như thế nào? Vì sao người ta thường nói thơ nghệ thuật của Hồ Chí Minh tuy rất cổ điển nhưng vẫn là thơ hiện đại? Hãy phân tích bài Chiều tối để giải thích và chứng minh.

Gợi ý:

- Bài thơ một mặt có màu sắc cổ điển: bút pháp chấm phá vài nét đơn sơ cốt ghi lấy linh hồn của tạo vật

- Sử dụng những hình ảnh quen thuộc của cổ thi, không khác gì sự sử dụng ước lệ trong thơ cổ.

- Nhưng mặt khác lại có tinh thần hiện đại: Cảm nhận bài thơ Chiếu tối là mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên khác với cổ thi. Con người, sự sống, ngọn lửa của con người là trung tâm của bức tranh thiên nhiên. Con người không ẩn đi mà hiện ra, con người là chủ thể trong bức tranh đó.

Tâm hồn nhà thơ hướng về sự sống và ánh sáng, thể hiện tinh thần lạc quan cách mạng trong bất kì tình huống nào.

Soạn bài Chiều tối phần Tác giả, tác phẩm

I. Tác giả Hồ Chí Minh

- Tiểu sử:

+ Hồ Chí Minh sinh ngày 19/5/1890, trong một gia đình yêu nước ở Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An.

+ Học ở trường Quốc học Huế rồi dạy học ở Dục Thanh (Phan Thiết).

+ Sớm có lòng yêu nước, năm 1911, Người ra đi tìm đường cứu nước

+ Người đã hoạt động cách mạng ở nhiều nước: Pháp, Trung Quốc, Thái Lan…

+ Ngày 3/2/1930, thành lập Đảng cộng sản Việt Nam.

+ Năm 1941, trở về nước, lãnh đạo phong trào Cách mạng trong nước

+ Tháng 8/1942, sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của quốc tế, bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam đến tháng 9/1943.

+ Ra tù, Người trở về nước, lãnh đạo phong trào Cách mạng, tiến tới tổng khởi nghĩa tháng 8/1945.

+ Ngày 2/9/1945, đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, giữ chức vụ Chủ tịch nước.

+ Lãnh đạo nhân dân trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ.

+ Hồ Chí Minh từ trần ngày 2/9/1969, tại Hà Nội.

=> Hồ Chí Minh là nhà yêu nước và nhà cách mạng vĩ đại, nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào quốc tế.

- Quan điểm sáng tác:

+ Hồ Chí Minh coi văn học là một vũ khí chiến đấu lợi hại phụng sự cho sự nghiệp cách mạng: mỗi nhà văn là một nhà chiến sĩ.

+ Hồ Chí Minh luôn chú trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn học

+ Khi cầm bút bao giờ Bác cũng xuất phát từ mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm.

- Sự nghiệp sáng tác:

+ Văn chính luận: các bài báo đăng trên báo Nhân đạo, Người cùng khổ, Tuyên ngôn độc lập, Bản án chế độ thực dân Pháp, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, Lời kêu gọi chống Mĩ cứu nước...

+ Truyện và kí: truyện ngắn viết bằng tiếng Pháp đăng trên các báo ở Pa-ri (Lời than vãn của bà Trưng Trắc, Vi hành, Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu), Nhật kí chìm tàu,...

+ Thơ ca: Nhật kí trong tù, chùm thơ sáng tác ở Việt Bắc và trong kháng chiến chống Pháp (Ca binh lính ca, Ca sợi chỉ...)

- Phong cách nghệ thuật:

+ Tính đa dạng: Bác viết nhiều thể loại, viết bằng nhiều thứ tiếng và mỗi thể loại đều có những nét độc đáo, hấp dẫn riêng

• Văn chính luận: ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, đa dạng về bút pháp.
• Truyện và ký: thể hiện tinh thần chiến đấu mạnh mẽ và nghệ thuật trào phúng sắc bén.
• Thơ ca: gồm hai loại, mỗi loại có nét phong cách riêng.

+ Tính thống nhất:

• Cách viết ngắn gọn, trong sáng, giản dị
• Sử dụng linh hoạt các bút pháp nghệ thuật khác nhau
• Hình tượng nghệ thuật vận động hướng về ánh sáng tương lai.

II. Bài thơ Chiều tối (Mộ)

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Tháng 8/1942, với danh nghĩa là đại biểu của Việt Nam độc lập đồng minh học và phân bố quốc tế phản xâm lược của Việt Nam, Hồ Chí Minh sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của thế giới.

- Người bị chính quyền Quốc dân đảng của Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ tại Quảng Tây. Suốt 13 tháng tù đày nhưng người vẫn giữ vững tinh thần cách mạng, đặc biệt người đã sáng tác tập Nhật kí trong tù.

+ Nhật kí trong tù là tập nhật kí được viết bằng thơ của Hồ Chí Minh được viết khi Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ từ mùa thu năm 1942 - 1943 tại tỉnh Quảng Tây.

+ Tập thơ gồm 134 bài thơ bằng chữ Hán ghi trong một cuốn sổ tay tên là Ngục trung nhật kí (Nhật kí trong tù).

- Chiều tối (Mộ) là bài thơ thứ 31 của tập thơ Nhật kí trong tù, được Bác sáng tác vào cuối mùa thu năm 1942, trên con đường chuyển lao từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo. Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt đường luật.

2. Nội dung chính

- Bài thơ “Chiều tối” cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh.

    Để nắm bắt toàn bộ kiến thức xoay quanh bài thơ được khoa học, dễ dàng, các em học sinh có thể lập Sơ đồ tư duy Chiều tối từ đó hệ thống các nội dung, nghệ thuật chính. Đây là bí kíp để không có tác phẩm nào có thể làm khó được các em.

3. Bố cục

  Bố cục bài thơ Chiều tối có thể chia bài thơ thành 2 phần:

- Hai câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên lúc chiều tối qua cảm nhận của nhà thơ;

- Hai câu thơ cuối: Bức tranh đời sống con người.

Tổng kết bài thơ Chiều tối

• Bài Chiều tối cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh. Bài thơ đậm sắc thái nghệ thuật cổ điển mà hiện đại.
• Thông qua bức tranh tả cảnh, Chiều tối đã làm toát lên hình tượng nhân vật trữ tình: hình ảnh người tù Hồ Chí Minh với lòng yêu thương rộng lớn, luôn nâng niu, trân trọng mọi sự sống trên đời; ý chí bất khuất, kiên cường, tâm hồn lạc quan luôn hướng về tương lai, ánh sáng.

Mong rằng nội dung của bài hướng dẫn soạn văn 11 bài Chiều tối này sẽ giúp các em ôn tập và nắm vững các kiến thức quan trọng của tác phẩm. Chúc các em luôn đạt được những kết quả cao trong học tập.

[ĐỪNG SAO CHÉP] - Bài viết này chúng tôi chia sẻ với mong muốn giúp các bạn tham khảo, góp phần giúp cho bạn có thể để tự soạn bài Chiều tối một cách tốt nhất. "Trong cách học, phải lấy tự học làm cố" - Chỉ khi bạn TỰ LÀM mới giúp bạn HIỂU HƠN VỀ BÀI HỌC và LUÔN ĐẠT ĐƯỢC KẾT QUẢ CAO.